Locatie & bereikbaarheid
Het adres van de Bergcross is Utrechtseweg 180, 3818 ES Amersfoort (tegenover het Berghotel).
Auto
Kom je met de auto dan neem je vanaf de A28 afslag 5 ‘Amersfoort-Zuid, Maarn’, en volg je de richting Dierenpark Amersfoort. Op de Stichtse Rotonde neem je afslag Amersfoort en na 700 meter zie je dan links het Berghotel liggen. Het parcours ligt tegenover het Berghotel, aan de rechterkant van de weg. Er is beperkte parkeergelegenheid langs de Potgieterlaan, de Dr. J.P. Heijelaan en de Oranjelaan.
Openbaar Vervoer
Kom je met het openbaar vervoer, dan kunt u op het busstation van Station Amersfoort uit diverse bussen kiezen: lijn 56 richting Wijk bij Duurstede en lijn 19 richting Leusden komen bijvoorbeeld langs het terrein van de Bergcross. Je kan dan uitstappen uit bij de halte genaamd ‘Vondellaan’.
Lopen en fietsen
De echte sportieveling komt natuurlijk gewoon op de fiets of zelfs lopend. Vanaf Station Amersfoort is het ongeveer 8 minuten fietsen of 20 minuten lopen, een mooie opwarmer voor de cross zelf!
Een stukje geschiedenis
Het parcours van de Amersfoortse Bergcross ligt op de flanken van de Amersfoortse Berg. Weinigen zullen zich tijdens het rennen realiseren dat dit een heel bijzonder gebied is.
Een bijzondere plek
Het eerste dat opvalt is de watertoren bij het start/finishgebied. In 1912 begon het Gemeentelijk Waterbedrijf hier water te winnen voor de drinkwatervoorziening van de stad Amersfoort. In die tijd werd jaarlijks 3 miljoen m3 grondwater opgepompt. Dat grondwater was en is van Utrechtse Heuvelrug stuwwalwaterkwaliteit en kon zonder noemenswaardige behandeling via het leidingnet als drinkwater worden gedistribueerd. Tegenwoordig is deze drinkwater productielocatie eigendom van Vitens en is de winning terug gebracht naar 1,5 miljoen m3 water per jaar. Het water is nog steeds erg goed van kwaliteit. Wist je dat de bronwatertjes Bar-le-Duc en Sourcy ook uit de Utrechtse Heuvelrug komen? Ze worden in Bunnik gebotteld. In Amersfoort komt het gewoon uit de kraan.
Waterwingebied
Langs het parcours van de Bergcross zie je her en der betonnen constructies met een putdeksel liggen. Hier zitten de winputten onder die het grondwater oppompen en de reinwaterkelders naast de watertoren vullen. Vanuit die reinwaterkelders wordt het in een deel van het Amersfoortse waterleidingnet gepompt. In het westelijk deel van Amersfoort komt dit drinkwater uit de Amersfoortse Berg uit de kraan.
Watertoren toen
De watertoren is een rijksmonument. De watertoren is gebouwd op het hoogste punt van de Amersfoortse berg, 44 meter boven NAP. De 12 meter brede toren zelf kon hierdoor relatief laag blijven en is dan ook ‘slechts’ 17 meter hoog. Zowel over het bouwjaar, als over de architect bestaat onduidelijkheid. Zeer waarschijnlijk dateert de toren uit 1912, toen de gemeente besloot tot de oprichting van een eigen, gemeentelijk waterleidingbedrijf. Het ontwerp is waarschijnlijk afkomstig van de directeur der Gemeentewerken ir. C.G. Beltman. De uitvoering lag mogelijk in handen van de firma T. van Hoogevest. Voor de bouw van de cilindervormige bouwmassa werd advies ingewonnen bij de firma Aug. Klönne in Dortmund (Duitsland). Het stalen waterreservoir bovenin de watertoren heeft een inhoud van 700 m3 en rust op een staalconstructie. De bakstenen buitenmuur is slechts een losse schil. De watertoren is niet meer in gebruik en is in 2016 door Vitens verkocht.
Watertoren nu
De watertoren wordt door de nieuwe eigenaar te huur aangeboden. Over 4 verdiepingen verdeeld bedraagt het totale vloeroppervlak circa 320 m². Deze zichtlocatie wordt aangeprezen als kantoor, restaurant en hotel.
Galgenberg
Op de Amersfoortse Berg ligt tegenover de watertoren en achter het restaurant Bergpaviljoen een heuvel. Mogelijk was dit ooit een grafheuvel. Hier liggen nog steeds de fundamenten van een stenen galg voor het tentoonstellen van geëxecuteerden. De executies werden in Amersfoort onder toeziend oog van de rechters voltrokken op de Hof. Na de voltrekking van het vonnis werden de lijken tentoongesteld aan de galg op de Galgenberg. De weg van Utrecht naar Amersfoort loopt al vanaf de middeleeuwen langs deze plek. Bezoekers vanuit Utrecht zagen zo de strengheid van het stadsbestuur. De stenen galg is in 1770 wegens bouwvalligheid afgebroken. De galg is toen vervangen door een houten exemplaar. Deze is net voor de annexatie door Napoleon van Nederland in 1809 op last van de toenmalige Landsregering afgebroken. Het tentoonstellen van geëxecuteerden was in die tijd niet meer gebruikelijk.
Wegh der Weegen
De weg van Amersfoort naar Utrecht begint bij de Galgenberg en is wereldberoemd. De weg is omstreeks 1650 ontworpen door de Amersfoortse architect Jacob van Campen. Jacob van Campen was in zijn tijd een grootheid en is bijvoorbeeld bekend als ontwerper van het Paleis op de Dam in Amsterdam. De kaarsrechte weg naar Utrecht werd aangelegd met een breedte van 60 meter en drie rijen eikenbomen aan beide kanten, op exact dezelfde afstanden van elkaar geplant. Aan beide zijden van de weg werden kavels uitgegeven waarop iemand een buitenplaats kon bouwen, mits hij zijn deel van de weg onderhield. De kavels waren 100 roeden (376 meter) breed en 50 roeden diep. Aan de zijden van de kavels kwamen paden, “sorties” genaamd, van 3 roe (11 meter) breed. De kavelstructuur uit die tijd is nog steeds zichtbaar. De weg is tegenwoordig geasfalteerd en er liggen fietspaden langs, maar als je goed kijkt is het beeld nog precies hetzelfde als toen. De ligging van de sorties is gemarkeerd met tegels in het straatwerk. De kavels werden destijds uitgegeven aan welgestelden en vooraanstaande personen. Vandaag de dag bepalen de fraaie en voorname buitenplaatsen langs de weg nog steeds het beeld.
Tegen het eind van de Gouden Eeuw brak in Utrecht een financiële crisis uit. De weg is daarom nooit helemaal voltooid. Wel kwam men uit heel Europa kijken naar de weg. De Zeeweg in Den Haag en Unter der Linden in Berlijn zijn aangelegd naar het voorbeeld van deze weg. Ook diende het als voorbeeld voor de Parijse Champs-Elysées.
